Bugun bozorlarda, do‘konlarda, onlayn savdolarda har kuni minglab xaridlar amalga oshiriladi. Ammo ko‘p holatlarda iste’molchilar o‘z huquqlarini bilmagani sababli haqini talab qila olmaydi. Quyida xaridor sifatida bilishingiz shart bo‘lgan 5 asosiy huquqiy fakt keltiriladi.
1. Siz xarid qilgan mahsulotda nuqson aniqlansa, almashtirish yoki pulni qaytarishni talab qilish huquqiga egasiz
O‘zbekiston Respublikasining “Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonuniga ko‘ra:
► agar tovarda nuqson aniqlansa, siz uni yangisiga almashtirish;
► kamaytirilgan narxda qoldirish;
► yoki to‘liq pulni qaytarib berishni talab qilishingiz mumkin.
Bu huquq sotib olingan kundan boshlab 24 soat ichida amal qiladi. Agar tovar kafolatli bo‘lsa — u holda kafolat muddati mobaynida kuchda bo‘ladi.
3. "Mahsulot almashtirilmaydi" degan yozuv — qonunga zid
Ko‘plab do‘konlarda: “Mahsulot almashtirilmaydi” degan yozuvni ko‘rish mumkin. Bu mutlaqo qonunga zid. Qonunga ko‘ra, nuqsonli tovar iste’molchi xohishiga ko‘ra:
► yangisiga almashtirilishi;
► ta’mirlanishi;
► yoki puli qaytarilishi kerak.
Agar sotuvchi rad etsa, unga nisbatan ma’muriy javobgarlik belgilangan.
4. Sizda noto‘g‘ri reklama uchun shikoyat qilish huquqi bor
Agar reklama orqali:► mahsulot haqida noto‘g‘ri axborot berilgan bo‘lsa;
► uning foydasi bo‘rttirilgan yoki aldamchi ma’lumot berilgan bo‘lsa;
Siz Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish agentligiga shikoyat qilishingiz mumkin. Noto‘g‘ri reklama — qonunbuzarlik hisoblanadi.
5. Xarid qilgan mahsulot uchun arzonlashtirilgan narxda ham kafolat talab qilish mumkin
Agar siz “aktsiya” yoki “skidka”da xarid qilgan bo‘lsangiz ham, tovarda nuqson bo‘lsa, u holda:► sotuvchi ta’mirlash;
► almashtirish;
► yoki pulni qaytarish majburiyatidan ozod emas.
Kafolat ham arzonlashtirilgan mahsulot uchun to‘liq amal qiladi. Bu — iste’molchining ajralmas huquqi.
Har bir fuqaro iste’molchi sifatida o‘z haq-huquqini bilishi va himoya qila olishi zarur. Qonun — xaridorni himoya qiladi.