Havo transportida yo‘lovchi tashish tashuvchi hamda yo‘lovchi o‘rtasida tuzilgan shartnoma asosida amalga oshiriladi. Tegishli chipta olingandan so‘ng, yo‘lovchi hamda tashuvchi o‘rtasida shartnoma tuzilgan hisoblanadi. Tashuvchi yo‘lovchini manzilga transport ustavlari, kodekslari yoki shartnomada nazarda tutilgan tartibda belgilangan muddatda, bunday muddat bo‘lmagan taqdirda esa, oqilona muddatda eltib qo‘yishi shart. Biroq ayrim holatlarda turli sabablarga ko‘ra aviaparvozlar kechiktirilgan holatlarga duch kelishimiz mumkin. 

Parvozlar kechiktirilganda tashuvchi javobgar bo‘ladimi?

Qonunchilikda tashishdan kelib chiqadigan majburiyatlarni bajarmagan yoki tegishli suratda bajarmagan taqdirda, tashuvchi uchun shartnoma yuzasidan kelib chiqadigan javobgarlik belgilangan.

Agar tashuvchi kechikishning oldini olish uchun barcha choralarni ko‘rganligini yoki bu choralarni ko‘rishning iloji bo‘lmaganligini isbotlab bera olsa, tashuvchi yo‘lovchi tashishning kechikkanligi uchun javobgarlikdan ozod qilinadi. Biroq, parvozning kechikishi tashuvchining xatti-harakati yoki ehtiyotsizligi natijasida yuzaga kelsa u yo‘lovchi oldida javobgar hisoblanadi. Zarar miqdori tashish qoidalariga muvofiq aniqlanadi.

Huquqlari buzilgan holatlarda yo‘lovchi kimga va qancha muddatda murojaat qilishi lozim?

Mazkur holatda yo‘lovchi tomonidan, birinchi navbatda, tashuvchi bo‘lgan tegishli aviakompaniya oldiga og‘zaki yoki yozma tarzda talab qo‘yilishi lozim (talabni yozma tarzda rasmiylashtirish tavsiya etiladi). Talab da’vogarning xohishiga ko‘ra parvoz boshlangan yoki tugagan manzilda bildiriladi. Yo‘lovchi mamlakat ichkarisidagi tashishlarda tashuvchiga talab qilish uchun asos bo‘la oladigan voqea ro‘y bergan kundan e’tiboran olti oylik muddat ichida, jarima to‘lanishi to‘g‘risidagi da’volar esa — 45 kun ichida taqdim etilishi mumkin. Xalqaro havo transportida tashish bo‘yicha talab va da’volarni berish muddati esa, O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari va «Xalqaro havo transportida tashishlarga doir ayrim qoidalarni birxillashtirish haqida»gi Varshava Konventsiyasi (1929-yil) bilan belgilanadi.

Tashuvchi talabni ko‘rib chiqishi va uning qanoatlantirilganligi yoki rad etilganligi haqida uch oy ichida yo‘lovchiga xabar qilishi shart, bevosita aralash havo yo‘llarida tashishga yoki bir nechta tashuvchi ishtirok etayotgan tashishga doir talablar uchun bu muddat olti oydan, jarima to‘lash to‘g‘risidagi da’volar uchun esa 45 kundan iborat.

Agar yo‘lovchi tashuvchining qaroridan norozi bo‘lsa, shundan so‘ng, bevosita sudga murojaat qilishi mumkin. Mazkur holatda da’vo sudga tegishli havo kemasining belgilangan manzilga qo‘ngan, qo‘nishi lozim bo‘lgan yoki parvozi to‘xtatilgan kundan keyin ikki yil ichida taqdim etilishi lozim. 

Etkazilgan zarar miqdori qanday belgilanadi?

Mazkur holatda zarar miqdori parvoz kuponi narxidan kelib chiqqan holda tashuvchi tomonidan belgilanadi.

Shuningdek, yo‘lovchiga etkazilgan zarar uchun tashuvchi tomonidan quyidagi bepul qo‘shimcha xizmatlar ko‘rsatiladi:

⇒ bir marotaba telefon orqali gaplashish yoki telegramma yuborish yoki boshqa aloqa xizmatlaridan foydalanishni ta’minlash;

⇒ parvozgacha kutish davrida yoki transportning boshqa turi orqali tashishgacha bo‘lgan vaqtda oziq-ovqat va ichimlik suvi bilan ta’minlash;

⇒ tashuvchi qoidalarida belgilangan muddat kutish vaqtidan ko‘ra ko‘proq bo‘lsa, mehmonxona bilan ta’minlash;

⇒ kutish vaqtida transport orqali aeroportdan vaqtinchalik yashash joyigacha eltib qo‘yish va qaytishni ta’minlash;

⇒ chiptada nazarda tutilgan tutash reyslarga kechikish bilan bog‘liq xarajatlarni to‘lash.

Yo‘lovchi etkazilgan zarar uchun to‘lovlar miqdoridan norozi bo‘lsa, yuqorida keltirilgan tartibda va muddatlarda sudga murojaat qilish huquqiga ega.