O‘zbekistonda majburiy raqamli markirovkalash tizimiga oid Prezident qarori qabul qilindi.

Markirovka nega kerak?

Raqamli markirovka – mahsulotning “shahodatnomasi”. Unga qarab tovar qayerdan kelgani, kim ishlab chiqargani, qanday tarzda sotilayotgani to‘g‘risida to‘liq maʼlumot olish mumkin. Bu orqali:

– qalbaki va kontrafakt mahsulotlar bozordan chiqib ketadi;

– isteʼmolchi faqat haqiqiy va sifatli mahsulotni sotib oladi;

– tadbirkor qonun doirasida ishlayotganini tasdiqlaydi va o‘z biznesini himoya qiladi.

Tadbirkorlar uchun qanday yengilliklar joriy etildi?

Qaror birinchi navbatda tadbirkorlar uchun yengilliklar yaratishni ko‘zda tutadi. Jumladan:

– markirovka kodini mahsulotga qo‘llash uchun avval belgilangan 90 kunlik muddat bekor qilindi;

– kod uchun to‘lov endilikda uni qo‘llagan paytda amalga oshiriladi;

– agregatsiya kodlari bepul beriladi, natijada tadbirkor xarajatlari qisqaradi;

– kunu tun ishlaydigan “Call-markaz” faoliyat boshlab, tadbirkorlarni qiynayotgan savollarga tezkor javob beradi.

Dorilarning noqonuniy aylanmasi cheklanadi

Tibbiyot sohasi inson hayoti bilan bevosita bog‘liq. Shuning uchun ham undagi har bir qadam, ayniqsa dori vositalarining aylanmasi shaffof, to‘liq nazoratda va ishonchli bo‘lishi kerak. 2025 yil 1 iyuldan joriy etiladigan yangi tartib aynan shu maqsadga xizmat qiladi.

Endilikda O‘zbekiston hududiga olib kirilayotgan dori vositalari import qiluvchi tashkilotlar tomonidan faqat elektron hisobvaraq-faktura asosida tarqatiladi.

Ular mahsulotni to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki o‘zining rasmiy dilerlari orqali, ulgurji va chakana savdo bilan shug‘ullanuvchi tadbirkorlarga yetkazadi. Bu orqali har bir qadamda “raqamli iz” qoladi, maxfiy kelishuvlar yopiq eshiklar ortida emas, tizim orqali yuz beradi.

Yana bir muhim yangilik raqamli markirovkalangan mahsulotlar ulgurji tarzda faqat naqd pulsiz shaklda sotiladi. Bu esa yashirin iqtisodiyotga yo‘l qoldirmaydi.

Qoidalar buzilsa ham, tizim insonparvar!

2025 yil 1 sentyabrdan majburiy raqamli markirovka talablariga rioya etmaslik soliq xavf darajasini oshiradigan omil sifatida baholanadi. Yaʼni, kim tizimni chetlab o‘tishga urinsa, u nafaqat huquqiy, balki soliq nuqtai nazaridan ham xatarli toifa sifatida qaraladi.

2026 yil 1 yanvardan esa raqamli markirovka qoidalariga rioya etilishini masofaviy soliq tekshiruvi orqali kuzatish amaliyoti yo‘lga qo‘yiladi. Bu tekshiruvlardagi inson omili, reydlar yoki yuzma-yuz daftar tekshirishlar davridan voz kechib, raqamli texnologiyalar orqali odilona, tezkor va ochiq nazorat qilishga o‘tishni anglatadi.

Tekshiruv natijasida raqamli markirovka talablari buzilgani aniqlansa, tadbirkorga avval ogohlantirish beriladi. Bu muammoni bartaraf etish imkoni, yaʼni jazo emas, tuzatish uchun imkoniyat degani. Ammo ikkinchi marta shunga o‘xshash holat kuzatilsa, unda belgilangan tartibda jarima qo‘llaniladi.

Ushbu mexanizmlar biznes muhitini sog‘lomlashtirish va halol raqobat uchun juda muhim vosita hisoblanadi. Qonuniy ish yuritayotgan tadbirkorlar uchun bu talablar hech qanday xatar solmaydi, aksincha, ularni noqonuniy raqobatchilardan himoya qiladi.